Dnia 29 czerwca 2017 roku w Warszawie w siedzibie Biura Rzecznika Praw Obywatelskich odbyła się konferencja pn. „Jak upowszechniać stosowanie klauzul społecznych w zamówieniach publicznych?” organizowana wspólnie przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Urząd Zamówień Publicznych.
W konferencji wzięło udział ok. 70 przedstawicieli administracji rządowej i samorządowej, jednostek podległych, instytucji kontroli oraz organizacji pozarządowych.
Celem spotkania była wymiana doświadczeń i wypracowanie zasad mogących pomóc w praktycznym uwzględnianiu klauzul społecznych przez podmioty zobowiązane do stosowania przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych.
Obrady otworzyli Pan Adam Bodnar, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Pan Hubert Nowak, Wiceprezes Urzędu Zamówień Publicznych, witając prelegentów i uczestników oraz wprowadzając w zagadnienia merytoryczne stanowiące przedmiot spotkania.
Rzecznik Praw Obywatelskich zwracał uwagę, że w Polsce są miejsca gdzie świetnie rozwija się ekonomia społeczna, ale niestety ma to wciąż charakter jednostkowy uzależniony od obecności lokalnego lidera, który będzie chciał aktywnie działać. Właśnie z tego względu, zdaniem Rzecznika państwo nie powinno czekać, aż taka osoba się pojawi, tylko samo musi tworzyć warunki, by wzmacniać określone procesy społeczne. Takim sposobem mogą być klauzule społeczne w zamówieniach publicznych. Rzecznik wskazał, że promując klauzule społeczne wzmacniamy te osoby i organizacje, które nie są wystarczająco konkurencyjne na wolnym rynku. W ten sposób wspierane są np. osoby z niepełnosprawnościami, osoby w kryzysie bezdomności, czy byli wychowankowie młodzieżowych ośrodków wychowawczych. Podkreślił, że zdecydowanie lepiej jest zaktywizować te osoby zawodowo, wzmacniać ich samodzielność, niż ograniczać się tylko do wydawania zasiłków. Zdaniem Rzecznika bardzo ważna jest też zmiana mentalności społeczeństwa i urzędników.
Wiceprezes Urzędu Zamówień Publicznych wskazał natomiast, że klauzule społeczne to instrumenty obecne w polskim Prawie zamówień publicznych już od 2009 roku i z powodzeniem stosowane przez jednostki administracji publicznej, w szczególności jednostki samorządu terytorialnego także przed wejściem w życie nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych z dnia 22 czerwca 2016 roku, która wprowadziła obowiązki dla zamawiających związane ze stosowaniem klauzul społecznych oraz istotnie poszerzyła możliwości związane ze stosowaniem innych aspektów społecznych w zamówieniach publicznych. Podkreślił, że Urząd podejmuje wiele działań na rzecz promowania stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych, wśród których szczególnie przydatne z punktu widzenia zamawiających jest przygotowanie wzorcowych dokumentów dotyczących sposobu uwzględniania klauzul społecznych m.in. określonych w przepisie art. 29 ust. 3a ustawy Prawo zamówień publicznych, a także wspólna inicjatywa Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych oraz Głównego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, która umożliwiła instytucjom zamawiającym stosowanie art. 29 ust. 3a ustawy Pzp zgodnie z wymogami przewidzianymi w przepisach o ochronie danych osobowych. Wiceprezes Hubert Nowak wskazał także na działania kontrolne prowadzone przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych, których celem jest zapewnienie prawidłowego stosowania klauzul społecznych, podkreślając jednocześnie walor edukacyjny tych działań. Wiceprezes UZP zadeklarował kontynuację przez Urząd Zamówień Publicznych działań edukacyjnych oraz upowszechniających dobre praktyki i wzorcowe zapisy dotyczące społecznych zamówień publicznych.
Po wystąpieniach wprowadzających, Pan Karol Szmaj, Dyrektor Centrum Oceny Administracji w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów zaprezentował rolę „Zaleceń Rady Ministrów w sprawie uwzględniania przez administrację rządową aspektów społecznych w zamówieniach publicznych” w upowszechnianiu stosowania klauzul społecznych. Następnie Pani Katarzyna Ołdak-Bułanowska, Starszy specjalista w Departamencie Unii Europejskiej i Współpracy Międzynarodowej w Urzędzie Zamówień Publicznych omówiła podstawy prawne stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych oraz dane na temat zakresu ich uwzględniania przez polskich zamawiających. Na zakończenie pierwszej części konferencji Pan Tomasz Schimanek, Ekspert ds. organizacji pozarządowych i programów społecznych przedstawił wnioski z dotychczasowych doświadczeń w stosowaniu klauzul społecznych.
Druga część konferencji była poświęcona wymianie doświadczeń z praktycznego stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych. W panelu dyskusyjnym wystąpienia oraz prezentacje na temat przykładów wykorzystania klauzul społecznych oraz korzyści i kosztów związanych z ich stosowaniem wygłosili Pan Tomasz Pactwa, Dyrektor Biura Pomocy i Projektów Społecznych Urzędu m.st. Warszawy, Pan Piotr Nagraba, Naczelnik Wydziału Procesów Zakupowych Biura Logistyki Ministerstwa Finansów oraz Pan Mateusz Saczywko, Naczelnik Wydziału Zamówień Publicznych Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Wkład do dyskusji w zakresie odpowiedzi na pytanie czy klauzule społeczne są skutecznym instrumentem wspierającym integrację osób zagrożonych marginalizacją społeczną wniosło wystąpienie Pani Elizy Grabowskiej – Szweicer, Radcy prawnego Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Z kolei Pani Marzena Brzychcy, Naczelnik Wydziału Planowania i Zamówień Publicznych Głównego Urzędu Statystycznego prezentując dobre przykłady zastosowania aspektów społecznych w zamówieniach publicznych GUS odniosła się również do barier w stosowaniu klauzul społecznych przez zamawiających.
Podsumowaniem spotkania była dyskusja na temat przedstawionych kwestii oraz innych praktycznych aspektów stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych, w której udział wzięli między innymi Pani Magdalena Olejarz, Dyrektor Departamentu Unii Europejskiej i Współpracy Międzynarodowej w Urzędzie Zamówień Publicznych oraz Pan Tomasz Konieczny, Zastępca Dyrektora Biura Dyrektora Generalnego w Ministerstwie Rozwoju.
