Stosowanie ustawy przy udzielaniu zamówień gospodarstwom pomocniczym oraz zakładom budżetowym.

Przepisy uchylonej ustawy z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (t.j. Dz.U. z 2002 r., Nr 72, poz. 664 ze zm.) w przepisie art. 6 ust. 1 pkt 3 zawierały wyłączenia stosowania ustawy w przypadku zamówień udzielanych gospodarstwom pomocniczym oraz zakładom budżetowym. W obecnie obowiązującej ustawie, przepis art. 4, który wymienia okoliczności  w których nie ma zastosowania ustawa, nie zawiera już expressis verbis takiego wyłączenia. Zmiana ta wywołuje szereg wątpliwości, sugeruje bowiem, iż ustawa Prawo zamówień publicznych nakłada obowiązek stosowania jej procedur do udzielania zamówień gospodarstwom pomocniczym czy też zakładom budżetowym przez zamawiających będących jednostkami organizacyjnymi Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

W opinii Urzędu Zamówień Publicznych, przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych wyłączają możliwość stosowania ustawy o zamówieniach publicznych pomiędzy jednostkami  organizacyjnymi Skarbu Państwa oraz jednostkami organizacyjnymi danej jednostki samorządu terytorialnego.
Powyższe wynika przede wszystkim z samej definicji legalnej zamówienia publicznego, zawartej w art. 2 pkt 13 ustawy. Zgodnie z tym przepisem, przez zamówienia publiczne należy rozumieć umowy odpłatne zawierane między zamawiającym a wykonawcą, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane. Przepis ma fundamentalne  znacznie, wskazuje oto bowiem, iż z zamówieniem publicznym, a tym samym z obowiązkiem stosowania procedur ustawy, mamy do czynienia tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy prowadzi ona do zawarcia umowy, a więc czynności prawnej o charakterze dwustronnym (pomiędzy zamawiającym i wykonawcą). Jednym z koniecznych elementów stosunku cywilnoprawnego powstałego na skutek zawarcia umowy (w świetle art. 14 ustawy za taki należy uznać umowę o zamówienie publiczne) jest występowanie co najmniej dwóch podmiotów tworzących dwie strony. Warunkiem koniecznym bycia podmiotem stosunku prawnego jest posiadanie zdolności prawnej (czyli zdolności do tego, aby być podmiotem praw i obowiązków)1.

Z występowaniem co najmniej dwóch podmiotów nie będziemy mieli do czynienia w sytuacji występowania dwóch jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa lub dwóch jednostek organizacyjnych danej jednostki samorządu terytorialnego. W tym przypadku będziemy mieli bowiem do czynienia tylko i wyłącznie z jednym podmiotem prawa a mianowicie Skarbem Państwa lub daną jednostką samorządu terytorialnego, które występują poprzez swoje jednostki organizacyjne. Powyższe wyklucza możliwość uznania, iż w przypadku udzielania zamówienia przez jednostkę organizacyjną Skarbu Państwa (jednostki samorządu terytorialnego) innej jednostce organizacyjnej Skarbu Państwa (jednostce organizacyjnej tej samej jednostki samorządu terytorialnego) mamy do czynienia z zamówieniem publicznym w rozumieniu art. 2 pkt 13 ustawy Prawo zamówień publicznych.

W związku z nadaniem powyższego brzmienia treści definicji legalnej zamówienia publicznego zbędnym było utrzymywanie wyłączeń dotyczącym gospodarstw pomocniczych oraz zakładów budżetowych w brzmieniu obowiązującym w ustawie z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych. Powyższe wynika z samej treści uzasadnienia projektu ustawy Prawo zamówień publicznych: "Ponadto zrezygnowano z wyłączenia stosowania ustawy do zamówień udzielanych w zakresie bieżącej obsługi zamawiającego gospodarstwom pomocniczym przez macierzyste jednostki budżetowe lub przez jednostki podległe (podporządkowane) jednostkom macierzystym oraz zakładom budżetowym przez podmioty, które te zakłady utworzyły. W świetle definicji zamówienia publicznego nie są zamówieniami zlecenia udzielane wewnątrz danej instytucji, przez jednostkę organizacyjną innej jednostce organizacyjnej. Do zawarcia umowy, o której mowa w art. 2 pkt 13 projektu ustawy (definicja zamówienia publicznego) niezbędne jest występowanie dwóch niezależnych podmiotów prawa zdolnych do zawarcia umowy."

Biorąc pod uwagę, iż jedną z przesłanek wprowadzenia w życie ustawy Prawo zamówień publicznych było dostosowanie do dyrektyw Unii Europejskiej, celowym wydaje się również sięgnięcie do regulacji unijnych. Kwestią tą zajmowała się zarówno Komisja Europejska2 jak i była ona przedmiotem orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości3. Z komunikatu Komisji jak i orzecznictwa ETS wynika, iż dyrektywy nie regulują sytuacji udzielania zleceń w ramach danej instytucji, przez jedną jednostkę organizacyjną innej jednostce organizacyjnej tej instytucji.
Powyższe nie dotyczy sytuacji udzielania zamówień przez jednostki organizacyjne Skarbu Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego na zewnątrz, a więc np.

- udzielania zamówień innym państwowym lub komunalnym osobom prawnym (np. spółkom handlowym);

- udzielania zamówień przez jednostkę organizacyjną jednostki samorządu terytorialnego jednostce organizacyjnej innej jednostki samorządu terytorialnego.


1) T.A. Filipiak, J. Mojak, M. Nazar, E. Niezbecka, Zarys prawa cywilnego, Lublin 2002, s. 79
2) Komunikat Komisji Europejskiej z 11 marca 1998 r. [w:] Zielona Księga. Zamówienia publiczne w Unii Europejskiej, wyd. UZP 1998 r., s. 86-87
3) Orzeczenie Trybunału z 10 listopada 1998 r. w sprawie C-360/96 (Arnhem) oraz orzeczenie z dnia 18 listopada 1999 r. w sprawie C-107/98 (Teckal), [w:] D. Piasta, Zamówienia publiczne w Unii Europejskiej. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości. Część II.

Przejdź do góry strony